دانه فلفل سیاه و خال مه رویان سیاه / هر دو جانسوزند، اما این کجا و آن کجا؟!
آخرین روز برپایی نمایشگاه مطبوعات مازندران و تقریباً همزمان با آغاز مراسم اختتامیه، فرصتی دست داد تا به نمایشگاه رفته و از غرفه های متعدد آن در وسعت وقت بازدید بعمل آورم و از نزدیک با اهالی مطبوعات و یا همان فعالان رسانه ای که با برخی از آنها توفیق دیدار قبلی نداشته ام، در ملاقاتی چهره به چهره، از نزدیک آشنا شوم.
اگر چه بنا به استناد مقاله قبلی ام" به بهانه برپایی نمایشگاه مطبوعات در مازندران " از وضعیت کلی کار مطبوعاتی و کار رسانه ای بی اطلاع نبوده و موارد متعددی را متذکر شده و پیشنهادات موثری را نیز یادآوری کرده بودم، اما حضور و رویت بی واسطه نمایشگاه، اولاً به استحکام هر چه بیشتر دیدگاههایم منجر گردید و ثانیاً نقادی و حوزه انتقاداتم را توسعه و تعمق بخشید و ثالثاً بر دل نگرانی هایم افزود و رابعاً ناله هایم را به فریاد هایم مبدل کرد!
نمایشگاه مطبوعات مازندران علیرغم همه شباهت هایی که با یک نمایشگاه ملی داشت، اما با توجه به حس و حالی که روز قبل و به هنگام بازدید از نمایشگاه سراسری کتاب تهران در من ایجاد شده بود، آن چنان این نمایشگاه را کوچک و ماکت گونه و اسباب بازی می دیدم که بطور ناگهانی در ذهنم گمان کردم که " گالیور وارد سرزمین لی لی پوت شده است!" چرا که همه چیز محقرتر از استانداردهای ذهنی و عینی دیده می شدند!
علیهذا با همه احترام ها و ارادت هایی که در ذهن و قلبم متوجه فعالان رسانه ای مازندران می کنم، به یقین می دانم که ما در مازندران، آن چنان که باید و شاید، فعال رسانه ای حرفه ای نداریم و اینان که فقیرانه و غریبانه سعی در هم اندازه جلوه دادن خود با مرکزنشینان پر امکانات و متمول دارند، بجز عده ای عاشق پیشه نیستند که در این عشق یکسویه، تنها در حال پرداخت تاوان عشق خویش به کار مطبوعاتی و رسانه ای اند!
با این مقدمه، یاداشت ها و برداشت های بازدید نمایشگاهی ام را ذیلاً ارائه می کنم تا در حاشیه و هامش آن مطالبی را با اهالی مطبوعات و رسانه و نیز مخاطبان حوزه های دارای مسئولیت و قدرت اداری در میان بگذارم و در نهایت نیز قصد دارم از این محله به بن بست رسیده و یا پرتنگنا، دفاع کرده و مقدمه ترسیم مهندسی نقشه تفصیلی این شهر فرهنگی و محله مطبوعاتی را با میدان داری کارشناسان زبردست فرهنگ و هنر استان مازندران کلید بزنم!
۱-در این نمایشگاه، غرفه های کوچکی دیدم که بیشتر شبیه کلبه های خاله بازی بچه ها بود! کلبه هایی که قدرت انجام هیچ مانوری را برای اهالی رسانه، حتی در حد یک نشست کارشناسی، نقد و بررسی، به نمایش در آوردن برخی از شمارگان مطبوعاتی فراهم نمی کردند! و پیوسته احساس می کردم که نمایشگاه، با فرهنگ فروشگاه ها مبنی بر اینکه "توقف مشتریان مانع کسب است!" طراحی شده و افراد فقط می توانستند در حد یک نیم نگاه و با ایماء و اشاره و ابرو بالا بردن، ارادت و یا محبت خود را به متصدیان هر غرفه انتقال دهند!
۲-حیرت دیگر حقیر مربوط به رویت ساده ترین چینش های محصولات نشر بود که غالباً در دکه های کوچک مطبوعاتی شهر قابل رویت است، اوج هنر نمایی غرفه ها برای جلب نظر مشتریان و احتمالاً مخاطبان، بی هنری محض را تداعی می کرد که با توجه به اهمیت جلوه پردازی های هنری در فعالیتهای تبلیغی، نه تنها نظری جلب نمی شد و عنایتی به تجلی نمی آمد، بلکه تنگی مکان و فشردگی بازدیدکنندگان دلایل مضاعفی بودند که گذر سریع تر افراد از جلوی غرفه ها و بعبارتی بازدید غیر حرفه ای و تشریفاتی را توجیه می کردند تا عملاً رابطه مطلوبی بین عرضه کنندگان و بازدید کنندگان دایر نگردد!
۳-اگر چه برخورد غرفه داران بسیار ستودنی و دل انگیز بود و روابط عمومی مثال زدنی داشتند و حتی با پذیرایی های ساده مثل شکلات و شیرینی، کام بازدیدگران را شیرین کرده و یاداشت های ستایش انگیز هم دریافت می کردند، اما واقعیت پنهانی هم وجود داشت که غالب این افراد، فعالان اجرایی رسانه ای بودند و خیلی کم با اهالی فکری رسانه ها و به اصطلاح هیئت تحریریه و صاحبان قلم و اندیشه مواجه می شدیم! و این خلاء حضور صاحب نظران مطبوعاتی، مانع از اغنای محتوایی فرهیختگانی می شد که با تصور فرا دکه ای و فرا فروشگاهی به نمایشگاهی می آمدند که احتمالاً نمونه های ملی آن را در تهران و یا استانهای بزرگ در ابعاد بسیار وسیعتر و مقیاس های عمیق تر و همه جانبه تر، دیده و تجربه کرده بودند!
۴-مقرون به صرفه نبودن کار مطبوعاتی در مازندران که عمدتاً مربوط به عدم حمایت مالی دولت و نیز ارزانی خدمات مطبوعاتی و فقر گرایشات تبلیغی در صاحبان اندک مراکز اقتصادی درآمدزا و عدم رعایت قانون ارائه آگهی ها و رپرتاژها از سوی مراکز دولتی و مواردی از این گونه هست، مطبوعات مازندران را به ویژه شماره های بروشوری مبدل کرده بود، تا جایی که مانور های تبلیغی ارزان قیمت، به مراتب پر جلوه تر از مطالب مطلوب مطبوعاتی چشم ها را خیره می کردند!
۵-کمبود شدید روزنامه در مازندران که به تعداد انگشتان یک دست نمی رسند، اگر چه در کنار حدود ۱۰۰ نشریه شامل هفته نامه و دوهفته نامه و ماهنامه و غیره غربت خود را حس نمی کنند، اما واقعیت جهان و مطالبات امروز انسانها در عصر انفجار اطلاعات که خبرها را لحظه به لحظه تعقیب کرده و حتی برای جبران خلاء تاخیر انتقال اخبار در طول روز، بارها و بارها به سایت ها و وبلاگ های خبری اینترنتی مراجعه می کنند، طبعاً استقبال کمتری از هفته نامه ها کرده و کاربری هفته نامه ها به بالا را در عرصه مطبوعات تغییر داده و بیشتر نگاه فکاهی و سرگرمی به آنها قابل توجیه است!
۶-گله مندی شدید فعالان رسانه ای از بی توجهی ها و بی مبالاتی هایی که نسبت به آنان اعمال و یا اجحاف می شود، در ذهنم تهدید ترک فعالیت های مطبوعاتی از سوی اهالی کاربلد مطبوعاتی را تداعی و تقویت می کرد که این اتفاق می تواند منجر به جایگزینی افراد ناکارآمد گردد که در آن صورت، استان، آسیب ناکامی فرهنگی را تجربه خواهد کرد!
۷-مشکل بعدی، تشابه عجیب و غریب تیترها، خبرها و مطالب صفحات مطبوعات مازندران بوده که متاسفانه موید فقدان خبرنگار و گزارشگر و هیئت تحریریه و استفاده مکرر از منابع معدود و خبرگزاری ها و نهایتاً عادت مطبوعات مازندران به کپی رایت بوده که این امر، اقبال عمومی را بشدت تخریب کرده و ارزش کار مطبوعاتی و روزنامه نگاری را بطور جدی زیر سئوال برده و انگیزه ها را از بین می برد!
۸-عدم جلب و جذب کادر مجرب مطبوعاتی و اصرار بر اداره خانوادگی یک مطبوعه بخاطر مسائل مالی و اشتغالزایی، اگر چه در صورت وجود توانایی ، یک حسن است، اما اگر بدون صلاحیت های حرفه ای، این کار صورت پذیرد که در برخی موارد رویت شد، عملاً تازیانه پنهان دیگری بر پیکره نیمه جان مطبوعات استانی است که طبعاً بایستی جلوی چنین خسارتی را گرفت!
۹-فقدان مراکز آموزشی کار مطبوعاتی در مازندران، در اداره ضعیف مطبوعات مازندران بی تاثیر نیست و مهم تر از فقدان آموزش، فقدان نظام ارزیابی کیفی است که متاسفانه همه این ارزیابی ها در برخوردهای قضایی و یا هیئت منصفه خلاصه شده است و این کمبودها و نبود ها در اصل یک اجحاف غیر اخلاقی به اهالی مطبوعات است که گاهی حتی چارچوب ها و حدود و ثغورها را نمی دانند و چشم بسته به چاه می افتند!
۱۰-خانه مطبوعات، تقریباً به شکل یک تدارک خانه و واحد لجستیکی و پشتیبانی عمل می کند و این حالت، تامین کننده همه منظورهای پیدایش خانه مطبوعات نبود و بهتر است در خانه مطبوعات تشکلاتی شبیه به اتاق فکر، گروه حقوقی و نیز تیم مشاوره و غیره تاسیس شود، تا عملاً حمایت همه جانبه ای را از مطبوعات بعمل آورند.
آیا باز هم تعجب می کنید که با این همه تفاوت سطح در فعالیت و سرمایه و جلوه، من مطبوعات مازندران را زیر خط فقر دیده و آنها را نیازمند توجهات کمیته امدادی دانسته و مستحق کمک های ضروری معرفی نمایم؟!باور کنید، سیاه نمایی نیست، بلکه واقعیتی است که در مقایسه جلوه کرده است!
ضمناً بر خود فرض می دانم تا از مسئولین محترم مازندران و ترجیحاً از استاندار، ائمه جمعه، نمایندگان، روسای دانشگاهها و مدیران کل محترم مازندران که از نمایشگاه مطبوعات مازندران بازدید و جانبدارانه حمایت کرده و دیگران را مجاب و ترغیب به بازدید نموده اند، قدرشناسانه تجلیل نمایم.
در پایان ضمن خسته نباشید جانانه به همه مطبوعاتی ها و رسانه ای های خسته از یک تلاش چند روزه، از مقامات فرهنگی استان و نیز از مقامات سیاسی و اجرایی استان مصرانه می خو اهم تا راهکارهایی را در دستور کار و مورد بررسی قرار دهند که طی آن بتوان وضعیت موجود مطبوعات را به سمت وضعیت مطلوب سوق داد و در مراحل و منازل پیشرفت و پیشبرد امور، تدارک لازم را برای تحقق وضعیت موعود فراه آورد و ترجیحا! پیشنهاد می کنم :
الف-تخصیص و ارتقاء میزان وام پرداختی کم بهره به مطبوعاتی ها
ب-ارائه کمک های نقدی و غیرنقدی بلاعوض به اهالی مطبوعات
ج-تصحیح و افزایش نرخ آگهی های تبلیغاتی و سایر خدمات مطبوعاتی
د-دستور به کلیه ادارات و سازمانهای دولتی برای خرید اجباری مطبوعات مازندران
ه-برخورد قانونی و اجرایی با مدیران عدالت گریز در واگذاری آگهی ها و رپرتاژها و غیره به مطبوعات استان
و-......
بهرحال امیدوارم در نمایشگاه مشابه سال آینده، ما شاهد کاهش مشکلات و نارسایی ها و افزایش توانایی ها و عملکردهای مطبوعات محلی شده و به عبارتی با اصلاح سیاست های ساختاری و بهبود شرایط سخت افزاری، گامهای اساسی تری را در راستای همتاسازی با مطبوعات سراسری برداشته و نظام اطلاع رسانی و آگاهی بخشی های فرهنگی- اجتماعی و سیاسی را ارتقائ و اعتلاء ببخشیم.
صادقعلی رنجبر-عضو هیئت علمی دانشگاه
